Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, "Bugüne dek yapılan çalışmalar bölgede istikrar ve gelişim yaratmış, klasik anlamda GAP büyük ölçüde tamamlanmıştır" dedi

Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz,  Şanlıurfa'nın da aralarında bulunduğu bir çok projeyi kapsayan GAP'ın son durumunu değerlendirdi.  Bakan  Yılmaz, GAP izleme ve değerlendirme toplantısında konuştu. 

Atılan atılımlarla GAP'ın bir bir tamamlandığını belirten Kalkınma Bakanı Cevdet Yıklmaz, şöyle konuştu'Ülkemizin kalkınmasına yönelik tüm politikaların insan odaklı ve birbirleriyle uyumlu yürütülmesi kalkınma anlayışımızın temelini oluşturmaktadır. Bu anlayışla Kalkınma Bakanlığımız ülkemizin ekonomik ve sosyal potansiyelinin mevcut ve gelecek nesillerin yaşam kalitesini sürekli iyileştirmek üzere kullanılmasına önem vermekte, sürdürülebilir kalkınma sürecinde ekonomik refahın yükseltilmesini, sosyal hakkaniyetin gözetilmesini ve çevrenin korunmasını bütüncül ve dengeli bir şekilde ele almaktadır.

Bölgesel gelişmeye ilişkin olarak, bir yandan her bir bölgenin kalkınma fırsatlarını ortaya çıkarıp değerlendirerek rekabet gücünün geliştirilmesi, diğer yandan da bölgelerarası gelişmişlik farklarının azaltılması yoluyla bölgelerde yaşam kalitesinin iyileştirilmesi konusunda uyguladığımız planlar, programlar, projeler ve faaliyetlere hızla devam etmekteyiz.

Hepimizin bildiği gibi, GAP Türkiye’nin bölgesel potansiyelini değerlendiren, yarattığı refahla ülke ekonomisine reel katkı sağlayan en önemli bölgesel gelişme programıdır. Yerel girişimleri besleyen, iddialı, perspektifi geniş ve ulaşılabilir hedeflere sahip bir projedir.

Sadece bölgenin değil, ülkemizin kalkınması bakımından da yüksek öneme sahip Güneydoğu Anadolu Projesi ile 1,8 milyon hektar alanın sulamaya açılması ve yılda 27 milyar kilovat-saat hidroelektrik enerjisi üretimi hedeflenmiştir. Ancak GAP sadece bundan ibaret değildir. Güneydoğu Anadolu Projesi; insan ve toplum boyutunu esas alan entegre ve sürdürülebilir bölgesel kalkınma yaklaşımıyla hemen hemen yaşamın tüm alanlarında iyileşmeyi hedefleyen bir proje olarak hazırlanmış ve uygulamaya konmuştur.

Dokuzuncu Kalkınma Planı döneminde bölgesel gelişmeye yönelik projelere önemli kaynaklar aktarılarak birçok proje tamamlanmıştır. GAP kapsamında başta sulama olmak üzere temel altyapı yatırımlarının, ekonomik ve sosyal gelişmeyi sağlayacak eylem ve projelerin büyük bölümünün tamamlanması amacıyla 2008 yılında GAP Eylem Planı uygulamaya konulmuştur. GAP Eylem Planı uygulaması neticesinde Bölge’nin ekonomik ve sosyal göstergelerinde kısa sürede önemli iyileşmeler sağlanmıştır.

Atılan büyük adımlar sayesinde GAP’ın kilit yatırımları bir bir tamamlanmış; eğitimde, sağlıkta, şehirleşmede, ulaştırmada, tarımda, toplu konutta, kanalizasyon ve içme suyu altyapısında, sosyal destek projelerinde ve diğer tüm alanlarda büyük yollar kat edilmiş, Bölge’nin çehresi değişmiştir. Anne ve bebek ölümlerinde hızlı düşüşler yaşanmış, okullaşma oranında kayda değer bir yükseliş olmuş, bütün illerde üniversite açılmış, her ilimiz bir havaalanına kavuşmuş, üretimden ihracata, istihdamdan sosyal göstergelere kadar her alanda önemli gelişmeler yaşanmıştır. GAP Eylem Planı ile Bölge’deki iller birer cazibe merkezine dönüşmeye başlamıştır. Tarımsal desteklerden kırsal kalkınmaya bitkisel üretimden hayvancılığa kadar tarımın her alanında değişim ve dönüşüm vardır. Oluşturulan sinerji özel sektör yatırımlarına da olumlu yansımıştır.

Son yıllarda Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne yapılan kamu yatırımlarının payı giderek artmıştır. GAP Bölgesi yatırımlarının toplam kamu yatırımları içerisindeki payı 1990-2007 döneminde ortalama %7 iken bu oran 2008-2014 döneminde %12,5 olarak gerçekleşmiştir. GAP Bölgesi yatırımlarına 2013 yılında 5,2 milyar TL, 2014 yılında ise 4,8 milyar TL tahsis edilmiştir.

GAP Bölgesi’nde gerçekleştirilen yatırımlar Bölge’nin ekonomik gelişimini hızlandırmış, ülke ekonomisine katkısını artırmıştır.

GAP'ta ki ekonomik gelişmeleride değerlendiren Bakan Yılmaz, açıklamasını şöyle sördürdü' GAP Bölgesi’nden yapılan ihracat bütün çevresel olumsuzluklara rağmen her yıl artmaktadır.  Mevcut ticaret ağlarının Bölge ile entegre hale getirilmesi, mevcut ulaşım ağlarının iyileştirilmesi ve yenilerinin yapılması Bölge ticaretini olumlu yönde etkilemektedir.  2007 yılında 3,3 milyar dolar olan ihracat tutarı 2013 yılında 8,9 milyar dolara yükselmiş; Bölge’den yapılan ihracatın ülke ihracatı içindeki payı %3,1'den %5,9'a çıkmıştır. Söz konusu dönemde ülke ihracatındaki artış %42 olurken Bölge’den yapılan ihracat %170 oranında artmıştır. 2014 yılında da Eylül sonu toplam ihracat 6,8 milyar dolar ile 2013 yılının aynı döneminde yapılan 6,4 milyar doların üzerine çıkmıştır.

             Ekonomideki gelişme Bölge’deki işsizlik oranının düşmesiyle de kendini göstermiştir. 2007 yılında %16,9 olan işsizlik oranı 2012 yılında %12,4’e düşmüştür. Ancak 2013 yılında Türkiye genelinde yaşanan işsizlik oranındaki artış Bölge’de de izlenmiş ve bu oran %14,5’e yükselmiştir. Bu rakamda Suriye’deki krizin etkisi göz ardı edilmemelidir.

             İşgücüne katılma oranı 2007 yılında %34, 2013 yılında %40,1 ve istihdam oranı da 2007 yılında %28,3, 2013 yılında %34,3 olarak gerçekleşmiştir.

             2012 yılında uygulanan yeni teşvik tedbirleri ile yatırımlarda önemli artışlar meydana gelmiştir. 2014 yılı Eylül sonu itibarıyla 398 adet teşvik belgesi verilmiş; 5,4 milyar TL sabit yatırım tutarı ve 16.181 kişilik istihdam öngörülmüştür. Bölge’nin ülke geneli içindeki payı belge sayısında  %13,2, yatırım tutarında  %12,8 ve istihdamda %16,6 olmuştur.

Bölge’de yatırım potansiyeli yüksek şehirlerde rekabet ortamının geliştirilerek ekonomik kalkınmanın gerçekleştirilmesi amaçlanmış, bu doğrultuda ilk defa Eylem Planı için hazırlanan Cazibe Merkezleri Destekleme Programı (CMDP) uygulamaya konulmuştur.

CMDP ile iş ve yaşam ortamının iyileştirilmesine, kültür ve tarih temelli turizmin geliştirilmesine yönelik projeler desteklenmiştir. Proje çerçevesinde Diyarbakır’da başlayan pilot uygulamalar tamamlanmıştır. Yeni uygulamalar kapsamında Diyarbakır ve Şanlıurfa’da yürütülen projeler için toplam 76,51 milyon TL kaynak ayrılmış, 47,64 milyon TL harcama yapılmıştır. Gaziantep’te desteklenecek projelerin hazırlık ve fizibilite çalışmaları devam etmektedir.

GAP Bölgesi’nin yıllık nüfus artış hızının uzun zamandır ülke ortalamasından yüksek seyretmesine ve genç nüfus oranının fazla olmasına rağmen gerçekleştirilen yatırımlarla sosyal gelişme göstergelerinde dikkate değer iyileşmeler gözlenmiştir. 

             2008-2014 döneminde okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretimde 7.110’u 2014 yılında olmak üzere toplam 19.987 derslik açılmıştır.

             Bölge’de okullaşma oranlarında artış sağlanmıştır. 2007-2008 eğitim-öğretim yılı ile 2013-2014 eğitim-öğretim yılını karşılaştırdığımızda brüt okullaşma oranları okul öncesi eğitimde (4-5 yaş) %22,6’dan %32,2’ye, ilköğretimde %103,1’den %114,5’e, ortaöğretimde ise %57,8’den %86,6’ya yükselmiştir. 2007-2008 eğitim öğretim yılında ilköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı Türkiye genelinde 32 iken, 2013-2014 yılı itibariyle 3 birimlik iyileşme sağlanarak 29’a gerilemiş, GAP Bölgesi’nde ise 44 iken 5 birim iyileşerek 39’a düşmüştür.

             Bölge’nin dokuz ili de üniversiteye kavuşmuştur. Üniversitelerin fiziki ve beşeri altyapılarının geliştirilmesine destek verilmiş, 2007 yılından sonra Bölge’nin ihtiyaçlarına uygun 28 fakülte, 10 yüksekokul, 4 enstitü olmak üzere 42 yeni bölüm açılmıştır.  Bölge’deki 9 üniversite için 2008-2014 yılları arasında 1,5 milyar TL’nin üzerinde kaynak ayrılmıştır. Üniversiteye kabul edilen öğrenci sayısının artmasıyla birlikte, yurt ihtiyacını karşılamak üzere bir yandan yurt inşaatları devam ederken diğer yandan da kiralama yöntemi ile yurt kapasitesinin artırılması planlanmaktadır. 2014 yılında 750 kişilik Mardin Öğrenci Yurdu tamamlanmış olup, 4.000 öğrencilik yurt inşaatı programdadır.

             2008-2013 döneminde kamu hastaneleri ile üniversiteler bünyesinde toplam 4.238 hasta yatağı kapasitesi oluşturulmuştur. Bölge’de 2007 yılında 96 hastane ve toplam 9.980 yatak mevcut iken, 2013 yılında hastane sayısı 122, yatak sayısı 16.364 olmuştur. On bin kişiye düşen hasta yatağı sayısı 13,9’dan 20,2’ye yükselmiştir. Aynı yıllar itibarıyla ülke genelinde hastane sayısında %18,9, yatak sayısında %24,6 artış sağlanırken, GAP Bölgesi’nde bu oranlar %27 ve %63,9 olarak gerçekleşmiştir.

             Bölge’deki uzman hekim sayısı % 57,9 oranında artarak 2.916’dan 5.028’e ulaşmıştır. 2007 yılında ülkedeki uzman hekimlerin % 5,8’i, pratisyen hekimlerin ise % 8,6’sı GAP Bölgesi’nde çalışırken 2013 yılında bu oranlar sırasıyla % 6,8 ve % 10,9’a yükselmiştir.

             GAP illerinde 2002 yılında %52 olan sağlık kuruluşlarında gerçekleşen doğum oranı, 2012 yılında % 95,5’e yükselmiştir.

             GAP Bölgesi’nde bebek ölüm oranı 2009 yılında binde 18,1 iken 2013 yılı sonunda 10,8’e düşmüştür.

Eğitim ve sağlık göstergeleri Bölge’de iyileştirilirken, sosyal hizmetler ve sosyal koruma gibi toplumsal gelişmenin temelini oluşturan alanlarda gerçekleştirilen yatırımlarla Bölge’de daha çok sayıda vatandaşa ulaşmak mümkün olmuştur.

             GAP Eylem Planı ile ilk olarak GAP illerinde uygulanmaya başlanan Sosyal Destek Programı (SODES) istihdam edilebilirliği artırmayı, toplumun dezavantajlı kesimlerinin ekonomik ve sosyal hayata daha fazla katılmalarını sağlamayı; kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetler yoluyla Bölge’deki çocukların, gençlerin ve kadınların kendilerini daha iyi ifade etmelerine katkı vermeyi hedeflemektedir. 2008 - 2013 döneminde toplam 3.242 proje desteklenmiş ve yaklaşık 420 milyon TL kaynak aktarılmıştır.

             İŞKUR tarafından 2014 Ocak-Eylül döneminde düzenlenen 426 mesleki eğitim kursuna 10.275 kişi, 1.997 işbaşı eğitim kursuna 5.883 kişi ve 36 girişimcilik kursuna 1.094 kişi olmak üzere toplam 2.459 programa 17.252 kursiyer katılmıştır. Ayrıca 91 toplum yararına program (TYP) düzenlenmiş ve 19.311 kişi katılmıştır. Kurslar ve TYP'den toplam 36.563 kişi yararlanmıştır.

             Risk altındaki çocukların yaşam koşullarının iyileştirilmesi, kadınların toplumsal konumlarının güçlendirilmesi, özürlülerin ekonomik ve sosyal hayata katılımlarının artırılması, kentlerin az gelişmiş bölgelerinde yaşayanların kente entegrasyonunun ve toplumsal uyumunun sağlanması amaçlanmış; bu kırılgan kesimlerin ihtiyaç duyduklarında sağlıklı ve güvenli bir yaşam sürebilecekleri sosyal koruma merkezlerinin sayısı artırılmıştır. Bu alanda 2008-2013 döneminde 32 merkez hizmete açılmış ve çeşitli programlar düzenlenmiştir.  2014 yılında 5 gençlik merkezi, 2 sosyal hizmet merkezi, 1 engelsiz yaşam merkezi ile 1 bakım ve sosyal rehabilitasyon merkezinin tamamlanmasıyla bu sayı 41’e yükselmiştir.

             Gaziantep İhtisas Huzur Evi (Alzheimer, Demans) inşaatı tamamlanmıştır.

             Bölge’deki mevcut ÇATOM’lar güçlendirilmiş, 16 yeni ÇATOM’un açılmasıyla faaliyetteki ÇATOM sayısı 44 olmuştur. Bugüne kadar ÇATOM faaliyetleri ile yaklaşık 265 bin kişiye ulaşılmıştır.

             Her kesimden insanımızın sportif faaliyetlerini gerçekleştirebileceği Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından spor salonları ve yüzme havuzlarının yapımına devam edilmektedir. 2008 yılından sonra toplam 17.250 seyircilik 14 adet spor salonu tamamlanarak hizmete açılmıştır. Ayrıca, kurumun öz gelirlerinden yapılan 5 adet spor salonu da tamamlanmıştır.

             2008-2014 Eylül sonu itibarıyla GAP illerinde tamamlanan konut sayısı 14.885, devam eden konut sayısı ise 12.438 olmuştur.

Güneydoğu Anadolu Projesi’nin temel eksenini oluşturan ve GAP’ın tamamlanmasının ana koşulu olan sulama yatırımları ile arazi toplulaştırma ve enerji üretimi konularında bugüne kadar yapılamayan çok büyük gelişmeler kaydedilmiştir.

GAP kapsamında öncelikle su depolama yapıları olan barajlar inşa edilmiş ve hidroelektrik santralleri kurulmuştur. GAP Eylem Planı ile barajlarda depolanan suyu alanlara taşıyacak sulama ana kanallarının yapımı gerçekleştirilmiş; 701,3 km’si 2008-2013 döneminde olmak üzere toplam 934,7 km ana kanal hizmete hazır hale getirilmiştir. Sulama şebekelerinin proje ve inşaat çalışmalarına hız verilmiştir.

16 baraj tamamlanmış, 411.508 ha alan sulamaya açılmıştır. 1989 yılında hazırlanan GAP Master Planı hedefleri açısından sulama hedefinin %23’ü gerçekleşmiş olsa da; Eylem Planı açısından hedeflenen 1 milyon 60 bin hektarın %38,8’i gerçekleşmiştir. Ancak az önce ifade ettiğim gibi 1 milyon ha alanı suya kavuşturacak ana kanalların çok büyük bir kısmı tamamlanmıştır.

GAP'ta sulama yatırımları açısından kritik eşik Silvan Projesi'dir.

Silvan Projesi kapsamında;

             Atatürk Barajı'ndan sonra en büyük sulama barajı özelliğini taşıyan ve 235 bin ha alanı sulayacak olan Silvan Barajı inşaatına ve sulama projelerine başlanmıştır. Silvan Barajı’nın %29’u tamamlanmıştır.

             1. ve 2. Kısım iletim kanallarının (Babakaya Tüneli+İletim Kanalı ile Silvan Tüneli+İletim Kanalı) inşaatlarında %5 ve %9 gerçekleşme sağlanmıştır.

             5.100 ha alanı sulayacak olan Pamukçay Barajı tamamlanmış, sulama inşaatının fiziki gerçekleşmesi ise % 52’ ye ulaşmıştır.

             Ambar Barajı’nın %38’i, Doğanpınar Barajı’nın %32’si ve Ardıl Barajı’nın %12’si tamamlanmıştır. Ardıl Barajı sulaması (2.500 ha) 2015 yılında ihale edilecektir.

Suruç Ovası Pompaj Sulaması kapsamında yaklaşık 95 bin ha alan sulanacaktır.

             Sulamanın en önemli ayağını oluşturan, dünyanın en uzun beşinci su iletim tüneli olan, 18 km uzunluğundaki Suruç Tüneli tamamlanmıştır.

             Suruç Taşbasan Depolaması bitirilmiştir.

             Suruç Sağ Sahil Sulaması şebeke inşaatının %87’si, Sol Sahil Sulaması 1. Kısım şebeke inşaatının %69’u ve Sol Sahil Sulaması 2. Kısım (20.813 ha) şebeke inşaatının %80’i tamamlanmıştır.

Aşağı Mardin Projesi çerçevesinde ana kanal inşaatı tamamlanmış ve şebeke inşaatlarına geçilmiştir.

Mardin Depolaması inşaatının sözleşmesi ve yer teslimi yapılmış olup, cazibe sulamasının proje yapım işi tamamlanma aşamasında olup, 2015 yılında ihalesi yapılacaktır. Mardin Depolaması Pompaj Sulaması (80.000 ha) proje yapım işi devam etmektedir.

             Koçali Barajı ihale edilmiş, Gömikan (7.293 ha) ve Koçali (17.761 ha) sulamalarının projeleri yapılmaktadır.

             7.809 ha tarım arazisini sulayacak Kılavuzlu Sulaması 1. Kısım inşaatının %82’si gerçekleşmiştir.

             70.00 ha tarım arazisini sulayacak Çetintepe Barajı‘nın fizik gerçekleşmesi %12’dir.

             Gaziantep P2 Pompaj Sulaması’nın gerçekleşmesi %53’tür.

             Besni Barajı sulamasında (3.000 ha) sulama ve baraj projesi hazırlanmaktadır.

             Samsat Pompaj Sulaması 2. Kısım’da (5.500 ha) proje çalışmaları yapılmaktadır.

             Adıyaman Aslanoğlu (5.000 ha) ve Bebek 1 (550 ha) pompaj sulamalarının projeleri hazırlanmaktadır.

             Çelikhan sulaması (12.900 ha) proje hazırlama işi devam etmektedir.

             2014 yılı itibarıyla yaklaşık 175.000 ha alanı sulayacak şebeke inşaatları devam etmektedir.

Bölge’de yürütülen arazi toplulaştırması ve tarla içi geliştirme projelerinin toplam alanı 1,2 milyon ha olarak planlanmış, uygulama döneminde çalışma alanı 2,4 milyon hektara çıkmıştır. 7 ilde 93 proje kapsamındaki 1.881 köyde çalışmalar yürütülmektedir. 2,3 milyon hektar alanda çalışmalar tamamlanmıştır. Bu çalışma dünyanın bir seferde yapılan en büyük toplulaştırmasıdır ve kamulaştırma maliyetleri düşürülerek 2,5 milyar TL tasarruf edilmiştir. Bu projeden bir milyon kişi yararlanmıştır.

Harran Ovası’nda kapalı drenaj projesi ile 55.000 ha alanda çalışmalar planlanmış ve 35.843 ha alanda drenaj çalışmaları tamamlanmıştır. Planlanan 9.000 km drenaj hattının 7.416 km’si bitirilmiştir. Bu alanlarda tuzlanma problemi giderilmiştir.

Ülkemizin en temel ihtiyaçlarından biri olan enerji GAP’ın temel unsurlarındandır. GAP kapsamındaki büyük baraj ve hidroelektrik santralleri tamamlanmıştır. İşletmeye alınan 10 hidroelektrik santrali ile 20,6 milyar kilovat-saatlik üretim kapasitesi oluşturulmuş; GAP’ın nihai hedefi olan 27 milyar kilovat-saat yıllık elektrik üretiminin %76,3’ü gerçekleşmiştir. Hidroelektrik santrallerinin işletmeye alınışından 2013 yılı sonuna kadar üretilen 392,1 milyar kilovat-saat elektrik enerjisinin parasal değeri 23,5 milyar dolar olmuştur (1 kWh=6 cent). GAP kendini sadece hidroelektrik santrallerinden elde edilen gelir ile geri ödemektedir.

Ilısu Barajı’nda gerçekleşme %73 olmuştur. Ilısu Barajı ve HES’in bitirilmesiyle GAP yıllık enerji üretim kapasitesi 24,4 milyar kilovat-saat olacaktır.

Sulama ve enerji alanındaki projelerin bu aşamaya gelmesiyle “Klasik anlamda GAP bitmiştir”  diyebiliriz.

Bölge’nin diğer bölgelerle, limanlarla, komşu ülkelerle ve Bölge içi illerle erişimini sağlayan, ekonomik ve sosyal gelişimini, ticaretini etkileyen ulaştırma altyapısı karayolu ağı, havayolu ve demiryolu yatırımlarıyla iyileştirilmiş ve güçlendirilmiştir.

GAP Bölgesi’ndeki 9 ilimizde bulunan karayolu ağı 2014 yılı itibarıyla 6.312 km’dir. 2003 yılı öncesinde GAP Bölgesi'nde 98 km olan otoyol ağı 2014 yılında 291 km’ye, 294 km olan bölünmüş yol ağı ise 2.172 km’ye ulaşmıştır.

             351 km uzunluğundaki Şanlıurfa-Kızıltepe-Silopi Bölünmüş yolunun 323 km’si bitümlü sıcak karışım (BSK) bölünmüş yol seviyesinde tamamlanmıştır. Toplam 32 km uzunluğundaki Cizre-Silopi kesiminin kalan 28 km’sinin BSK ihalesi de yapılmış olup, çalışmalara 2015 yılı başında başlanacaktır.

             Diyarbakır-Mardin bölünmüş yolunun (91 km) tamamı sathi kaplamalı, 25 km'si BSK seviyesinde tamamlanarak trafiğe açılmıştır. 2014 yılında 20 km daha BSK seviyesinde tamamlanmıştır.

             Diyarbakır-Siverek-Şanlıurfa yolunun (187 km) tamamı sathi kaplamalı BY olarak trafiğe açılmıştır. Yolun 34,4 km’si BSK düzeyinde tamamlanmıştır.

             Gölbaşı - Adıyaman - Kâhta yolunun tamamı (98 km) bölünmüş yol olarak trafiğe açılmıştır. 21,5 km BSK yapılmıştır.

             48,7 km uzunluğundaki Cizre-Şırnak yolunun 42,7 km'si sathi kaplamalı BY olarak tamamlanmış, 6 km’lik kesimde yol yapım çalışmaları devam etmektedir.

             Adıyaman Havaalanı Terminal Binası 2013 yılında, Mardin Havaalanı Terminal Binası 2014 yılında tamamlanmıştır. Diyarbakır Havaalanı Terminal Binası inşaatının gerçekleşmesi %34’tür. 

             Şırnak Şerafettin Elçi Havaalanı 2013 yılında hizmete açılmıştır.

             2013 yılında havayolu ulaşımında hem sefer sayısı, hem de yolcu sayısı 2004 yılına göre 4 kat artmıştır.

Bölge’de ortak sanayi ve ticaret altyapılarını güçlendirmek üzere OSB ve KSS’ler hızla tamamlanmaktadır. Başta KOBİ'ler olmak üzere Bölge’deki işletmelerin ve girişimcilerin rekabet gücünü artırmak amacıyla kullandırılan kredilerde artış sağlanmıştır.

2008-2013 döneminde toplam 1.455 ha büyüklüğünde 8 adet organize sanayi bölgesi (OSB) ve 1.150 işyeri kapasiteli 9 adet küçük sanayi sitesi (KSS) tamamlanmış; Bölge’deki OSB sayısı 17’ye, KSS sayısı ise 36’ya yükselmiştir.

KOSGEB tarafından KGF A.Ş. aracılığıyla 2014 yılında dokuz aylık dönemde 214 işletmeye 24,5 milyon TL kefalet onayı verilmiş; 30,2 milyon TL tutarında kredi hacmi yaratılmıştır. Ayrıca, KOSGEB Destek Programları ile 1.559 işletmeye 13,2 milyon TL destek ödemesi yapılmıştır.

Bölge kalkınmasının itici gücü tarım sektörüdür. Tarımsal üretimde verimliliği artırarak tarıma dayalı sanayi altyapısının geliştirilmesi GAP’ın temel stratejisidir.  Bölge’de kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesine devam edilmiş, çiftçi ve üreticilere dönük eğitim ve yayım çalışmaları gerçekleştirilmiş, bu sayede altyapı çalışmalarının da gerçek potansiyeline ulaşması amaçlanmıştır.

             GAP Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi binasının inşaatı tamamlanmış, 24 Nisan 2014 tarihinde açılışı gerçekleştirilmiştir.

             GAP illerinde süt sığırcılığının geliştirilmesi amacıyla 2009 yılında uygulanmaya başlanan program kapsamında 2009-2014 döneminde 236 proje yatırıma alınmış; bunların 116’sı tamamlanmış, 56 proje devam etmektedir.  Bu dönemde 35.237 baş hayvan talep edilmiş, 24.174 hayvan alımı gerçekleşmiştir. 91,4 milyon TL hibe desteği verilmiştir.

             Sulamaya açılmış ve açılacak alanlarda tarımsal eğitim ve yayım hizmetlerinin etkinliğini artırmak ve bu konuda hizmet veren başta çiftçi örgütleri olmak üzere kurum ve kuruluşların kapasitelerini geliştirmek amacıyla GAP Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (GAP TEYAP) yürütülmektedir. Envanter çalışmaları, demonstrasyonlar, teknik eleman ve çiftçi eğitimleri, köy toplantıları, teknik geziler vb. konularda yaklaşık 2.000 faaliyet ile 21.500 çiftçi ve 2.640 teknik elemana doğrudan, 140.000 çiftçiye de dolaylı olarak ulaşılmıştır. Proje kapsamında sürdürülebilir bir tarımsal yayım ve danışmanlık modeli olan “Çiftçi Örgütleri Merkezli Çoğulcu Yayım Modeli” geliştirilmiş ve uygulamaya konmuştur.

GAP ile Bölge’de önemli oranda göl ve gölet alanları oluşmuştur. Su ürünleri açısından büyük potansiyel taşıyan bu alanlar aynı zamanda Bölge’nin rekreasyon alanlarını, yeni mesire yerlerini oluşturmaktadır. Gelecekte yeşil bir Güneydoğu Anadolu yaratmak ve erozyonun kontrolü amacıyla ağaçlandırma çalışmaları yapılmaktadır. 2014 yılında 2.450 ha alanda ağaçlandırma, 772 ha alanda erozyon kontrolü yapılmış ve 9 milyon 250 bin fidan üretilmiştir.

Bölge’nin zengin kültür varlıklarının korunması ve turizm amaçlı değerlendirilmesine yönelik çalışmalar yürütülmektedir.

             GAP Bölgesi Turizm Master Planı kararları doğrultusunda 2013 yılında başlanan Birecik Baraj Gölü Nehir Turizmi Projesi, GAP Bölgesi Turizm Odaklı Tanıtım ve Markalaşma Projesi ile Birecik Baraj Gölü Aşağı Çardak Rekreasyon Alanının Oluşturulması Projesi çalışmaları devam etmektedir.

             Edessa Arkeoloji Müzesi ve Haleplibahçe Mozaik Müzesi – Arkeopark’ın geçici kabul işlemleri yapılmaktadır.

             Bölge’de 2014 yılında 9 eski eser onarımı tamamlanmış,  19 adet kültür varlığı eski eser onarımı devam etmektedir.

Bölgesel gelişmenin kurumsal yapısını oluşturmak üzere kurulan üç kalkınma ajansı Bölge’nin rekabet gücüne katkıda bulunan kapsamlı mali ve teknik destekler sağlamaktadır. 

Karacadağ, İpekyolu ve Dicle Kalkınma ajansları proje teklif çağrısı yöntemiyle uyguladıkları mali destek programları ile toplam 820 projeyi yaklaşık 206 milyon TL hibe ile desteklemiş, eş finansman ile birlikte 390 milyon TL’den fazla kaynak yatırıma yönlendirilmiştir. Kalkınma Ajansları 2014-2023 dönemi için bölge planlarını da hazırlamıştır.

Bölge’de önemli bir kurumsal kapasite oluşturan GAP İdaresi, insan odaklı sürdürülebilir bölgesel kalkınmayı sağlamak için çalışmalar gerçekleştirmekte ve Bölge’de model olabilecek yenilikçi pilot projeler geliştirmekte ve yürütmektedir.

             Bölge’nin yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği (YEEV) potansiyelini ortaya koyan Eylem Planı ve bir dizi pilot proje geliştirilmiş olup, uygulamalar devam etmektedir. Güneş enerjili sulama pilot proje sahalarına ölçme ve izleme sistemleri kurulmuş ve sistem performanslarına ilişkin veriler derlenmeye başlamıştır. Gaziantep’te kurulmakta olan Enerji Verimliliği Danışmanlığı Kuluçka Merkezi için ölçüm cihazları tedarik edilmiş ve kullanım hakları Gaziantep Sanayi Odası’na devredilmiştir. Periyodik GAP Green dergisi yayınlanmaya başlamıştır.

             GAP Organik Tarım Küme Projesi (GAP ORGANİK) ile organik tarımın yaygınlaşması için “tekrarlanabilecek” ve/veya “ölçeklendirilebilecek” başarı hikâyeleri oluşturulması amacıyla Kilis’te “organik zeytin ve zeytinyağı üretimi”, Diyarbakır Eğil’de “organik bakliyat üretimi” gibi pilot projelere devam edilmektedir. Kilis’te yapılan, depolama tankları ve paketleme üniteleri tamamlanmış olan tesis, gerek Bölge’de gerekse Türkiye’de örnek teşkil edecek bir çalışma olmuştur.

             Bölge genelinde kırsal kalkınmaya yönelik hayvancılık, su ürünleri, sulama tesisi ve sulama alt yapısı, tarımsal araştırmalar, meyvecilik, arıcılık, süt ürünleri tesisi, eko turizm, güneş enerjisi, jeotermal su etüdü vb. konularda model veya örnek nitelikte 80 proje desteklenmiştir. Ayrıca, Entegre Kırsal Kalkınma Projesi kapsamında, seçilen 28 ilçenin 18’inde değer zinciri oluşturma ve kümelenme yaklaşımları ile havza bazlı alt bölge kırsal kalkınma planları oluşturulmuştur. Bu ilçelerde bitkisel üretimden hayvancılığa, kırsal altyapıdan tarımsal altyapıya, kültür ve turizm projelerinden peyzaj düzenlemesi ve rekreasyon alanlarının oluşturulmasına, el sanatlarından okul donanımlarına, içme suyu temininden sulama suyu teminine kadar değişik konularda 122 alt proje desteklenmiştir.

             9 ilde oluşturulan Gençlik ve Kültür Evleri'nde 2001 tarihinden bugüne kadar gerçekleştirilen kapasite artırıcı, sosyal-kültürel, toplumsal kalkınma amaçlı ve istihdama yönelik etkinliklerle 175.000 gence ulaşılmış, 1.786 genç uluslararası değişim programından yararlanmıştır.

             12 Çocuk Okuma Odası, 11 Çocuk Gelişim Merkezi ve 16 Çocuk Oyun Odası faaliyet göstermektedir. Eylül 2003-Haziran 2014 döneminde toplam 32.000 çocuğa ulaşılmıştır.

             Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın teknik desteği ve İsveç Uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Ajansı (SIDA)’nin finansal desteğiyle uygulamaya konulan GAP Bölgesi’nde Kadının Güçlendirmesinde Yenilikler adlı proje ile “Argande” Markası oluşturularak, üretilen ürünler büyük bir mağaza zincirinde ve e-satış kanalları vasıtasıyla satılmaktadır.

Görüldüğü gibi Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin sosyal ve ekonomik kalkınmasını sağlayarak yaşam standardını yükseltmek ve refah düzeyini artırmak amacıyla uygulamakta olduğumuz Güneydoğu Anadolu Projesi’nde önemli bir aşamaya gelmiş bulunmaktayız.

Türkiye’nin en büyük, dünyanın sayılı bölgesel kalkınma projelerinden biri olan GAP, ülkemizin birlik ve beraberlik içinde yürüme kararlılığının, gelişime açıklığının göstergesidir. Bugüne dek yapılan çalışmalar Bölge’de istikrar ve gelişim yaratmış; klasik anlamda GAP büyük ölçüde tamamlanmıştır. Enerji yatırımlarında sona gelinmiş; arazi toplulaştırmasında, işsizliğin ve göç sorunlarının giderilmesinde önemli mesafeler kat edilmiştir. Bölge’ye yapılan ileri teknoloji içeren yatırımlar ülkemizin geleceğine yapılmıştır. Kalkınma ajansları gibi yapılanmalarla tavandan tabana kalkınma güçlendirilmiştir. 

GAP Eylem Planı’nda planlanan eylemlerin önemli ölçüde tamamlanmasına rağmen, devam eden yatırımların bitirilmesi, yapılan yatırımlarla doğan potansiyelin sosyal, ekonomik ve kültürel gelişimin hızlandırılması yönünde tam olarak kullanılması ve yatırım ortamının iyileştirilmesi amacıyla Eylem Planı 2014-2018 dönemini içerecek şekilde yenilenmiştir. 2014-2018 döneminde sürdüreceğimiz GAP Eylem Planı ilk 5 yılda güçlendirilen temellerin üzerine inşa edilmiştir. Modern sulama tekniklerinin uygulanması, ulaşım ve konut altyapısının tamamlanması, rekabetçi ürün türlerine geçiş, pazarlama olanaklarının genişletilmesi, insan kaynakları ve kurumsal kapasitelerin geliştirilmesi, doğal ve kültürel dokunun değerlendirilmesi gibi ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmeyi kolaylaştırıcı yeni politikalar uygulanarak Bölge’nin rekabet gündemi desteklenmeye devam edilecektir. Kentleşme, kültür turizmi, organik tarım, yenilenebilir enerji, lojistik, inovasyon ve rekreasyon, sosyal, kurumsal gelişme ve özellikle beşeri kaynaklarımız yeni dönemin önemli unsurları olacaktır.

Sözlerimi sonlandırmadan evvel belirtmek isterim ki huzur ve istikrar ortamının pekiştiği bu süreçte son on bir yılda yaptığımız yatırımların sağladığı güçlü temel üzerinde GAP Bölgesi’ni çok daha ileri noktalara taşımaya kararlıyız. Hedefimiz yaptığımız yeni yatırımlarla Bölge’yi 21. yüzyılın gıda ve enerji üssü haline getirmek; tamamladığımız projeleri kalıcı kılmak; refah düzeyini artırarak huzur ortamını devam ettirmek ve kardeşliği güçlendirmektir.

.