Küçük olması nedeniyle, bir odada geçen esprilerin tüm şehre yayıldığı Urfa’da, bazı özellikleriyle dikkat çeken kişi ve olaylar dilden dile aktarılarak günümüze kadar ulaşmıştır.

Türkiye’nin başka illerinde kullanılmayan, bilinmeyen bu deyimler yöreye özgü, bazen bir köye veya sadece bir mahalleye has deyim olabilir.

Ancak öyle bir sözümüz var ki, aslı; “Hamme Şaze’nin odası mı”, “Hemme Şaze’nin yeri mi” yada “Hamme Şaze’nin evi mi?” şeklinde değişik versiyonlarla Urfa şehir toplumunun neredeyse tümüne yayılmıştır.

Urfa’da, girip çıkanı çok olan, kimsenin hesap sormadığı yerlerde bazen içeriye giren kişiye bu söz söylenir. “Hemme Şaze’nin odası mı!” diyerek, destursuzluğa karşı durulur.

Cömertlikte aşırıya kaçanlara da “Hemme Şaze gibi” diyerek benzetmede bulunulur.

Urfalılar olarak, bazen oturduğumuz yere girip çıkan çoğalınca, o mekanın sahibine sitem ederken “Hamme Şaze’nin odası mı burası” derken, mekanına giren çıkanı kontrol altına alması gerektiğini, bu kadar hoşgörülü olmasının iyi olmadığını anlatmaya çalışırken, bazen de içeriye giren kişiye “Burası Hamme Şaze’nin yeri mi!” diyerek, destursuz girmesinin uygun olmadığını anlatmaya çalışırız.

Mehmet isminin, kırsaldaki bir çeşit telaffuzu olan Hemme, Türkçe yazım harfleriyle halk ağzındaki sesin tam karşılığını veremez. “Şaze” kelimesinin ise; yöremizde gamsız, sevgi dolu, neşeli, haddinden fazla cömert anlamlarında kullanıldığı sanılıyor.

Türk Dil Kurumu’nun yaptığı araştırmalarda, “Şaz” kelimesi Çorum yöresinde “Sevinç” anlamında kullanılırken, “Şaze” ise Rize yöresinde ve Karadeniz’in bir kısmında “Şen” anlamında dile getirildiğini ortaya çıkmış bulunuyor.

Karadeniz’den Güneydoğu’ya kadar olan büyük bir coğrafi bölge göze alındığında, “Şaz” veya “Şaze” kelimesinin temelde aynı durumu ifade ettiği anlaşılmaktadır.

Dolaysıyla, “Hemme Şaze” ismindeki “Şaze”liğin, Hemme (Mehmet) adlı asıl kişiye verilmiş bir lakap olduğu düşünülebilir.

Bir başka ihtimal, “Şaze” diye anılan birinin çocuğu olduğu için “Şaze’nin Hemme’si” anlamına gelen “Hamme Şaze” ismi kullanılmıştır denebilse de, az sonra anlatacağımız deyim hikayesine göre, “Şaze”lik, olayın kahramanı “Hemme” ile başlamıştır.

“Şaze” kelimesinin bir başka ihtimali ise, doğdukları yere ait olduğudur. Nitekim, Urfa’da Şazeli Ali Efendi diye bilinen bir zatın kabri Dergah civarında bulunmaktadır.