Uzun süreden beridir Urfa kurtuluşunda adı geçen 12'ler konusunun bir efsane olup olmadığını düşünüyordum.
Bu konuyu arkadaş çevrelerimizde de çok sık tartıştık.
Urfa kurtuluş destanı diye bildiğimiz konuları irdelerken, Urfa tarihinin kitabını yazan Prof. Dr. Abdullah Ekinci'nin Şehir ve İrfan'da yazdığı 12'ler konusu dikkatimi çekti.
Bakalım neymiş bin yıl öncesinden bugüne gelen 12'lerkonusu.
“Yönetimde vali imparatoru temsil ederken, şehir halkını da şehrin ileri gelenlerinden oluşan “Boula” veya “Curia” denen şehir veya belediye meclisi temsil etmekteydi.
Şehir konseyi krallık döneminde de var olan “özgür insanlar meclisi” olarak ifade edilir. Bu anlamda şehir meclisiin izlerini İslamî dönemde de görmek mümkündür.
Halife Mansur şehrin surlarının yıkımı konusundaki emirlerini “mahallin yaşlıları ve ileri gelenleri” ne vermiştir.
Surlar yeniden aynı insanlardan toplanan paralarla inşa edilmiştir.
Ortaçağ kaynakları, Selçuklu komutanı Bozan Beyin şehri kuşatmasında şehir yöneticisi ve 12 kişiden oluşan şehir meclisi üyelerinden bahsederler.
1 Kaynaklarımız Baudoin'e gelen heyetin Urfa hükümdarı Thoros namına ziyaret ettiğini belirtirler.
Anonim Süryânî vekayinâmesi'nde Thoros'un haçlı reislerinden Goedefroi de Bouillon'a müracaat ederek Urfa'ya gelmesini talep ettiğini ancak Godefroi'nin, kardeşi Baudouin'i gönderdiğini anektodunda da Baudoin'i Urfa'ya davet eden asıl unsurun şehrin eşrafı olduğu ifade edilir.
Işın Demirkent Albertus Aquensis'e atfen bu şehir eşrafın “On İki kişiden oluşan istişare heyeti”, “on iki senatör” ve “senato” tabirlerini kullandığını belirtir.
1098 yılı ocak ayı içinde Baudouin Tell-Bâşir'de bulunduğu bir sırada, Urfa'dan bir elçi heyetinin gelip onu şehirlerine davet ettiğini görüyoruz. Urfa piskoposu ile şehrin eşrafından 12 kişiden müteşekkil olduğu bildirilen bu heyet, Baudouin'den şehirlerini civardaki Türk beylerinin akın ve taarruzlarından korumak üzere Urfa'ya gelmesini rica ederler. Ortaçağ boyunca Urfa'da, gayri resmi şehirden kendilerini sorumlu gören bir eşraf grubu hep ola gelmiştir.
1808 Senedi-i İttifak ve Tanzimat fermanı akabinde Meşruti idare ile başlayan serbestiyet ortamında “Urfa'nın siyaset refleksi” küllerinden tekrar dirilir ve görünür olur.
Vilayet meclisleri ve bilhassa 1876 Anayasası hükümlerine göre kurulan Mebusan meclisleri, II. Meşrutiyet, Milli Mücadele ve sonrasında 1. Ve 2. Meclis seçimleri ile siyaset bahar mevsimine dönüşmüştür.”
Şehrin temsilinin 12 kişiden oluştuğu konusu bundan yaklaşık yüz yıl önceki bir meselede de gündeme geldiğine göre artık bu konuyu daha derin araştırmanın zamanı geldi galiba.
Bakalım ne çıkacak 12'lerden.
